Insulinooporność oraz cukrzyca to najpowszechniej występujące zaburzenia metaboliczne. U ich podstaw leży szereg czynników genetycznych i środowiskowych, a na pierwszy plan wysuwa się niezdrowy styl życia. Brak właściwie zbilansowanej diety oraz siedzący tryb życia to główni winowajcy. Zmiana trybu życia na zdrowszy jest jednoznaczna ze skuteczną profilaktyką wielu chorób przewlekłych. Mowa nie tylko o cukrzycy, ale także jej powikłaniach. Jednocześnie aktywność fizyczna stanowi – obok diety – skuteczne uzupełnienie terapii insulinooporności i cukrzycy. Absolutnie nie należy obawiać się aktywności fizycznej w cukrzycy. A jak skutecznie trenować?
Insulinooporność to stan zmniejszonej wrażliwości tkanek na działanie insuliny. Na skutek siedzącego trybu życia oraz przyjmowania wraz z dietą zbyt dużych ilości kalorii i nadużywania węglowodanów, dochodzi do zmniejszenia skuteczności działania insuliny. Pod wpływem przyjęcia węglowodanów jest ona prawidłowo syntetyzowana przez trzustkę, ale nie prowadzi do skutecznego pozyskiwania glukozy przez komórki. Dochodzi zatem do rozwoju hiperglikemii. Brak wdrożenia odpowiedniej diety i aktywności fizycznej na tym etapie może prowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2.
W przebiegu cukrzycy typu 2 dochodzi do stale podwyższonej glikemii, a z czasem może dojść do wyczerpania się rezerw komórek trzustki i niedoboru insuliny. Utrzymująca się hiperglikemia prowadzi do niepożądanego zjawiska glikacji, leżącego u podstaw uszkodzenia wzroku, nerek, nerwów czy naczyń krwionośnych.
Sport generuje zwiększone zapotrzebowanie na energię, ponadto prowadzi do wzrostu masy mięśniowej. Dzięki temu zwiększa się zużycie glukozy przez organizm, a także poprawia wrażliwość komórek na działanie insuliny. Ponadto regularna aktywność fizyczna sprzyja normalizacji masy ciała. Tkanka tłuszczowa wykazują aktywność metaboliczną, hamując m. in. syntezę adiponektyny. Związek ten zwiększa wrażliwość komórek na inulinę – im mniej tkanki tłuszczowej, tym większa synteza adiponektyny – i insulinowrażliwość. Trening pomaga zatem zredukować najważniejsze zaburzenia metaboliczne towarzyszące insulinooporności czy cukrzycy, co czyni ich terapię efektywniejszą. Oczywistym jest, że należy ćwiczyć – trzeba też wiedzieć, jak to zrobić.
Wiele osób chorujących na cukrzycę unika aktywności fizycznej z obawy o niedocukrzenie. Są to jednak obawy całkowicie nieuzasadnione – wystarczy skonsultować kwestię treningów z lekarzem. Intensywność i rodzaj wysiłku powinny być dostosowane indywidualnie dla każdego pacjenta, w oparciu o wyniki badań laboratoryjnych oraz masę ciała. Można jednak pokusić się o pewne ogólne zalecenia dotyczące aktywności fizycznej:
– przed rozpoczęciem uprawiania sportu należy skonsultować się z lekarzem, a także wykonanie badań: poziomu glikemii, hemoglobiny glikowanej, badania okulistycznego, ciśnienia krwi, ukrwienia obwodowego kończyn, parametrów nerkowych; pomoże to ocenić ryzyko mikro – i makroangiopatii
– trening należy wdrażać stopniowo, rozpoczynając od kilkunastu minut lekkiego wysiłku, a następnie stopniowo wydłużać czas treningu i zwiększać jego intensywność
– docelowo najlepiej jest osiągnąć trening o długości około 30 – 45 minut dziennie, minimum trzy razy w tygodniu, a najlepiej – codziennie
– zalecana intensywność podczas pierwszych treningów to około 40 – 60% tętna maksymalnego, aby z czasem osiągnąć pułap nie przekraczający 80 – 85%
– najlepiej jest przeplatać wysiłek cardio oraz trening siłowy
– w przypadku wystąpienia podczas treningu osłabienia, zawrotów głowy, nadmierny skok tętna czy pocenie się – należy przerwać trening
– dobrze jest badać poziom glukozy przed i po treningu
– nie planuj treningu bezpośrednio po podaniu insuliny czy w okresie szczytowego jej działania
Oczywiście nie należy zapominać o właściwie zbilansowanej diecie. I wcale nie powinna to być dieta bogata w węglowodany – najlepiej sprawdzi się dieta oparta na tłuszczach. Zapewni ona utrzymanie stałego poziomu prawidłowej glikemii, zwiększy wrażliwość tkanek na insulinę, pomoże zredukować nadmierną masę ciała. Dodatkowo pomoże zminimalizować ryzyko chorób układu sercowo – naczyniowego, ograniczając rozwój powikłań cukrzycy.