Cholina – mało znany, niezwykle ważny składnik diety

Cholina to związek organiczny, określany często mianem witaminy B4. Cholina jest prekursorem do syntezy neuroprzekaźnika acetylocholiny, fosfolipidów budujących błony komórkowe oraz betainy (donora grup metylowych). Związek ten jest w niewielkich ilościach syntetyzowany w organizmie, jednak w ilościach niewystarczających do tego, aby pokryć zapotrzebowanie na ten związek. Dlatego warto zadbać o dostarczenie odpowiednich ilości tego związku wraz z dietą.

Funkcje choliny w organizmie

Cholina jest prekursorem związków o kluczowym znaczeniu dla zdrowia układu nerwowego – mowa o neuroprzekaźniku acetylocholinie oraz fosfolipidach. Acetylocholina to jeden z najważniejszych neuroprzekaźników, odpowiedzialnych m. in. za procesy pamięciowe i zdolność koncentracji, ale także reguluje czynność serca i ciśnienie krwi, a także perystaltykę przewodu pokarmowego. Z kolei fosfatydylocholina odpowiada za integralność neuronów. Wykazano m. in., że wysoka podaż choliny w diecie sprzyja poprawie pamięci wizualnej oraz werbalnej. Z kolei niski poziom choliny skorelowany jest z pogorszeniem funkcji poznawczych.

Głównym miejscem syntezy choliny w organizmie jest wątroba, gdzie związek ten kumulowany jest w postaci fosfolipidów. Fosfolipidy odpowiadają m. in. za zachowanie integralności komórek wątrobowych. U mężczyzn stosujących przez trzy tygodnie dietę o niskiej zawartości choliny zaobserwowano uszkodzenie hepatocytów, wyrażające się wzrostem poziomu markerów wątrobowych. Jedną z najczęściej diagnozowanych chorób przewlekłych wątroby jest niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby NAFLD, sprowadzająca się do akumulacji lipidów w miąższu wątroby, rozwoju przewlekłego stanu zapalnego, włóknienia wątroby i – ostatecznie – marskości i raka wątrobowokomórkowego. Fosfatydylocholina jest związkiem kluczowym dla transportu lipidów w wątrobie, nie dziwi zatem, że wykazano związek między spożyciem choliny z ryzykiem rozwoju NAFLD. Wykazano, iż wyższe spożycie choliny (powyżej 400 mg na dzień) wiąże się z niższym ryzykiem zachorowania na NAFLD w porównaniu do osób spożywających poniżej 200 mg choliny.

Kobiety w ciąży powinny zadbać o odpowiednie spożycie choliny – po pierwsze dlatego, iż bardzo często spożycie choliny w ciąży jest niewystarczające, a po drugie – gdyż cholina odgrywa istotną rolę w prawidłowym przebiegu życia płodowego. O znaczeniu choliny w rozwoju płodowym najlepiej świadczy fakt, iż cholina jest aktywnie transportowana do organizmu płodu, a łożysko stanowi bogaty magazyn acetylocholiny. Wykazano m. in., że niskie spożycie choliny związane jest z większym ryzykiem rozwoju wad cewy nerwowej, zaś wysokie spożycie choliny – z obniżeniem ryzyka. Kolejną korzyścią wynikającą z adekwatnego spożycia choliny w ciąży jest wpływ tego związku na rozwój mózgu płodu. Cholina oddziałuje na rozwój mózgu płodu wielotorowo, zapewniając prawidłową budowę i funkcję poszczególnych struktur mózgu, wzmacnia pamięć i funkcje poznawcze oraz zapobiega wadom wrodzonym oraz schorzeniom psychicznym.

Zapotrzebowanie na cholinę i źródła w diecie

Rekomendacje dotyczące dziennego spożycia choliny są następujące:

do 6 m. ż. – 125 mg
6 do 12 m. ż. – 150 mg
1 do 3 r. ż. – 200 mg
4 do 8 r. ż. – 250 mg
9 do 13 r. ż. – 375 mg
14 do 18 r. ż. – 550 mg
mężczyźni – 550 mg
kobiety – 425 mg
kobiety w ciąży – 450 mg
kobiety karmiące piersią – 550 mg

Najbogatszymi źródłami choliny w diecie są takie produkty jak: wątroba wołowa, jaja, soja i ciecierzyca, dorsz, fasolka, wieprzowina.

Niedobór choliny – przyczyny i objawy

U wielu osób – pomimo niewystarczającego spożycia choliny wraz z dietą – nie występuje niedobór tego związku, gdyż niska podaż choliny w diecie kompensowana jest endogenną syntezą tego związku. Na niedobór choliny najbardziej narażone są kobiety w okresie pomenopauzalnym, osoby nadużywające alkoholu, profesjonalni sportowcy, kobiety w ciąży oraz osoby dotknięte określonymi zaburzeniami genetycznymi.

Objawy niedoboru choliny obejmują przede wszystkim osłabienie siły mięśniowej, zaburzenia nastroju, pogorszenie pamięci i koncentracji oraz przewlekłe zmęczenie. Ponadto może dojść do stłuszczenia wątroby, a także dolegliwości bólowe.

Pozostałe teksty