Leczenie cukrzycy typu 2 – dlaczego dieta to podstawa?

Leczenie cukrzycy typu 2 - dlaczego dieta to podstawa Cukrzyca typu 2 to choroba rozwijająca się na podłożu predyspozycji genetycznych, a także niezdrowego stylu życia. Ogromne znaczenie ma wpływ otyłości, siedzącego trybu życia oraz niewłaściwie zbilansowanej diety. Skoro to niewłaściwy tryb życia leży u podłoża cukrzycy, to w leczeniu tej choroby ogromne znaczenie ma wyeliminowanie tego niezdrowego stylu życia. Lekarze i pacjenci bardzo często koncentrują się jednak przede wszystkim na stosowaniu farmakoterapii, a gdy takie postępowanie nie przynosi pożądanych efektów – także insulinoterapii. Okazuje się jednak, że stosowanie insuliny w leczeniu cukrzycy typu 2 generuje rozwój zespołu metabolicznego i sprzyja przyrostowi masy ciała – a to koliduje z osiągnięciem prawidłowej glikemii oraz przywróceniem wrażliwości na insulinę.

Farmakoterapia cukrzycy – jak to działa?

Głównym celem terapeutycznym w cukrzycy typu 2 jest normalizacja poziomu glukozy we krwi oraz zwiększenie wrażliwości komórek na działanie insuliny. Dobrym markerem wyrównania glikemii jest poziom hemoglobiny glikowanej, która obrazuje poziom glikemii na przestrzeni ostatnich kilku tygodni. Hemoglobina glikowana jest to ta frakcja hemoglobiny, która powstaje pod wpływem zjawiska glikacji zachodzącego pod wpływem hiperglikemii. W związku z tym, że średni czas przeżycia erytrocytów, czyli komórek krwi, w których znajduje się hemoglobina to około 6 tygodni – hemoglobina glikowana informuje o poziomie glikemii w tym właśnie okresie. Jest to marker znacznie bardziej wiarygodny niż pojedyncze pomiary glikemii, wykonywane np. w ramach samokontroli przy użyciu glukometru. Celem terapeutycznym w cukrzycy typu 2 jest przede wszystkim utrzymanie poziomu hemoglobiny glikowanej poniżej 6,5%. Ponadto leczenie koncentruje się na utrzymaniu prawidłowego profilu lipidowego krwi, ciśnienia tętniczego oraz masy ciała.

W leczeniu cukrzycy typu 2 znajdują zastosowanie liczne leki, których celem jest przywrócenie prawidłowej gospodarki węglowodanowo – insulinowej. Jednym z najczęściej stosowanych leków jest metformina – lek hamujący wątrobową syntezę glukozy oraz zwiększający wrażliwość komórek na działanie insuliny syntetyzowanej przez trzustkę. Stosowanie metforminy nie jest wskazane u chorych na niewydolność wątroby i nerek, przewlekła obturacyjna choroba płuc, zespół bezdechu sennego czy niewydolność serca.

Poza metforminą stosowane są także inne leki. Pochodne sulfonylomocznika zwiększają syntezę insulinę przez trzustkę, jednak stosowanie tych leków wiąże się z ryzykiem przyrostu masy ciała, a także występowaniem epizodów hipoglikemii. Z kolei działanie leków inkretynowych sprowadza się do pobudzenia syntezy endogennej insuliny, jednak skutkiem ubocznym ich stosowania może być brak apetuty, wymioty i nudności. Inhibitory SGLT2 zwiększają wydalanie glukozy wraz z moczem, co sprzyja częstemu rozwojowi infekcji dróg moczowo – płciowych. Stosowanie farmakoterapii w leczeniu cukrzycy typu 2 wiąże się zatem z wystepieniem licznych działań niepożądanych, a okazuje się, że samo stosowanie diety wystarczy, aby osiągnąć podobne efekty w zakresie normalizacji gospodarki węglowodanowej.

Insulinoterapia – podstawowy błąd w terapii cukrzycy typu 2?

U osób cierpiących na cukrzycę typu 2, u których leczenie lekami doustnymi nie przynosi pożądanych efektów, wówczas często włączana jest insulina. Wprowadzenie insuliny u tych chorych, u których nie stwierdzono niedoboru hormonu wynikającego z niewydolności wydzielniczej trzustki – jest błędem. Nikt nie poddaje w wątpliwość zasadności stosowania insuliny o chorych na cukrzycę typu 1, która rozwija się na podłożu niedoboru insuliny. Stosowanie insuliny może być ponadto zasadne u tych chorych na zaawansowaną cukrzycę typu 2, w przebiegu której dochodzi do wyczerpania czynności wydzielniczej trzustki i niedoboru hormonu. W innych przypadkach insulinoterapia się nie sprawdza. U chorego na cukrzycę typu 2, u którego zasadniczym problemem jest insulinooporność i wynikająca z niej hiperglikemia, insulina syntetyzowana jest w nadmiarze. Jeśli dodatkowo insulina zostanie dostarczona w formie iniekcji – możliwe jest wystąpienie zjawiska insulinotoksyczności. Stosowanie nadmiaru glukozy przełoży się co prawda na normalizowanie poziomu glukozy we krwi, ale nie zlikwiduje problemu. Glukoza zostanie jedynie „przesunięta” w głąb komórek, gdzie nie zostanie w całości wykorzystana jako źródło glukozy i uszkadza komórki. U wielu osób stosowanie wysokich dawek insuliny przekłada się na wzrost ryzyka zgonu. Ponadto u kobiet obserwowany jest wzrost ryzyka rozwoju raka piersi, a w badaniach obserwacyjnych wykazano, że stosowanie insuliny może zwiększyć ogólne ryzyko rozwoju nowotworu nawet o kilkadziesiąt %.

Jeśli nie insulina i leki – to co?

W terapii cukrzycy typu 2 ogromne znaczenie ma odpowiednia dieta – i model żywienia nie powinien być traktowany wyłącznie jako uzupełnienie leczenia. Dobrze byłoby postawić dietę na pierwszym miejscu, gdyż odpowiednio skomponowana dieta może zredukować konieczność stosowania leków hipoglikemizujących i spowolnić postęp choroby, ograniczając rozwój powikłań cukrzycy. Jaka jest zatem ta idealna dieta w cukrzycy? Przede wszystkim – powinna to być dieta opracowana indywidualnie przez dietetyka, który uwzględni stan zdrowia, masę ciała oraz stopień aktywności fizycznej. Jednym z najważniejszych elementów diety powinno być zredukowanie ilości węglowodanów. Konieczne jest wyeliminowanie węglowodanów prostych, o wysokim indeksie glikemicznym oraz znaczne ograniczenie spożycia węglowodanów złożonych. Warto w zamian zwiększyć podaż tłuszczów – dieta bogata w tłuszcze doskonale sprawdza się w celu normalizowania poziomu glukozy i insuliny we krwi. Węglowodany sprzyjają zwiększeniu poziomu glukozy we krwi oraz stymulują syntezę insuliny, co utrudnia przywrócenie prawidłowej glikemii i wrażliwości na insulinę. Z kolei spożywanie tłuszczów nie przyczynia się do generowania niekorzystnych zmian glikemii. Umiejętnie skomponowana dieta pozwala na znaczne zredukowanie dawek leków, a nawet ich wyeliminowanie – a wszystko z utrzymaniem prawidłowych wartości glikemii oraz profilu lipidowego krwi. Szczególnie polecana jest dieta ketogeniczna, która umożliwia poprawę stanu zdrowia chorych na cukrzycę na drodze następujących mechanizmów:

– umożliwienia skutecznej i trwałej masy ciała

– przywrócenie prawidłowego lipidogramu

– zminimalizowanie ryzyka rozwoju powikłań cukrzycy, w tym chorób układu sercowo – naczyniowego, neuropatii cukrzycowej, nefropatii i retinopatii

Dieta ketogeniczna zapewnia zatem doskonałą kontrolę metaboliczną cukrzycy i doskonale sprawdza się w leczeniu, a także profilaktyce tej choroby.

Pozostałe teksty