Od otyłości do cukrzycy typu 2 – jak to się dzieje?

Od otyłości do cukrzycy typu 2 – jak to się dzieje W ostatnich latach obserwowany jest lawinowy wzrost zachorowań na cukrzycę typu 2, odnotowywane są także powszechnie występujące przypadki otyłości. Szczególnie niepokojące jest występowanie tych schorzeń wśród dzieci i młodzieży. Zarówno otyłość, jak i cukrzyca typu 2 generują szereg zaburzeń metaboliczno – hormonalnych. Znana jest zależność między otyłością a cukrzycą typu 2. Nadmierna ilość tkanki tłuszczowej przyczynia się do rozwoju cukrzycy typu 2, a z drugiej strony – osoby chorujące na cukrzycę doświadczają w przebiegu choroby przyrostu masy ciała. Nie jest to jednak żelazną regułą, gdyż nie u wszystkich otyłych dojdzie do rozwoju cukrzycy typu 2, ponadto nie wszyscy diabetycy dotknięci zostają nadwagę, Prawdopodobnie za powiązanie otyłości i cukrzycy typu 2 odpowiada współwystępowanie zespołu metabolicznego.

Otyłość i cukrzyca typu 2 – zależność oczywista?

Występowanie nadmiernej masy ciała nieodłącznie kojarzone jest z zaburzeniem gospodarki lipidowej, insulinoopornością, nadciśnieniem. Są to składowe zespołu metabolicznego, które towarzyszą zdecydowanej większości przypadków otyłości – i stanowią główny czynnik ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2. Zaledwie u ułamka osób z otyłością stwierdzana jest obecność tzw. otyłości „zdrowej metabolicznie”. Cudzysłów użyty jest nie bez powodu. Co prawda u takich osób z nadmierną masą ciała nie są stwierdzane wspomniane manifestacje zespołu metabolicznego, jednak wciąż osoby te narażone są na rozwój licznych powikłań otyłości i większe ryzyko zgonu. Zdecydowana większość osób z nadwagą czy otyłością doświadcza natomiast charakterystycznych dla zespołu metabolicznego zaburzeń zdrowotnych, co czyni je bardziej narażonymi na rozwój cukrzycy typu 2.

Co ciekawe – przybywa osób z prawidłową masą ciała, które doświadczają zaburzeń metaboliczno – hormonalnych właściwych stanowi otyłości. Mowa o tzw. zespole metabolicznej otyłości z prawidłową masą ciała MONW. Jak go rozpoznać? Osoby dotknięte tą przypadłością cechują się prawidłową wartością BMI (poniżej 25), ale jednocześnie występuje zaburzenie profilu lipidowego krwi, hiperinsulinemia i insulinooporność oraz nadciśnienie tętnicze. Występowanie MONW predysponuje do rozwoju cukrzycy typu 2. Okazuje się zatem, że zależność między masą ciała a rozwojem cukrzycy typu 2 nie jest taka oczywista. Tak naprawdę na rozwój tej przewlekłej choroby narażony jest każdy z nas, a osoby z nadwagą są w grupie znacznie wyższego ryzyka.

W jaki sposób nadmiar tkanki tłuszczowej sprzyja rozwojowi cukrzycy typu 2?

Masa ciała wpływa na rozwój cukrzycy typu 2 – i to już od pierwszych lat życia. Okazuje się bowiem, że nawet urodzeniowa masa ciała jest czynnikiem ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2. Noworodki ze zbyt niską masą urodzeniową są bardzo często przekarmiane w pierwszych miesiącach życia, a to sprzyja zbyt szybkiemu przyrostowi masy ciała, a także zaburzeniom kontroli łaknienia w podwzgórzu. A to – w przyszłych latach życia dziecka – sprzyja rozwojowi insulinooporności, a w konsekwencji także cukrzycy. W każdym wieku ogromne znaczenie dla rozwoju cukrzycy ma otyłość typu trzewnego, czyli otyłość brzuszna. Jest to kumulacja tkanki tłuszczowej w obrębie jamy brzusznej, prowadząca do naciekania tkanką tłuszczową narządów wewnętrznych (wątroby, trzustki). Otyłość trzewna rozpoznawana jest, gdy obwód pasa u kobiet przekracza 88 cm, zaś u mężczyzn – 94 cm. Tkanka tłuszczowa jest aktywna metabolicznie i hormonalnie – wydziela cytokiny prozapalne, adiponektynę, leptynę. Ponadto adipocyty tkanki tłuszczowej trzewnej wykazują małą stabilność, co sprzyja uwalnianiu wolnych kwasów tłuszczowych. Kwasy tłuszczowe hamują wychwyt glukozy przez komórki ciała, a także hamują proces wątrobowej syntezy glikogenu. Sprzyja to rozwojowi hiperglikemii, a w konsekwencji – insulinooporności. Tkanki obwodowe stają się mniej wrażliwe na działanie insuliny, to nasila hiperglikemię, stymuluje trzustkę do dalszej syntezy insuliny – i błędne koło się zacieśnia. Poza zaburzeniem gospodarki węglowodanowej, insulinooporność generuje także zaburzenia gospodarki lipidowej. Mowa zwłaszcza o nasilonym powstawaniu małych gęstych lipoprotein LDL, a także zwiększeniu stężenia trójglicerydów we krwi. Takie spektrum zaburzeń metabolicznych sprzyja finalnie rozwojowi cukrzycy typu 2, a także często towarzyszącej jej miażdżycy, schorzeń układu sercowo – naczyniowego czy nerwowego.

Utrzymanie prawidłowej masy ciała stanowi zatem doskonałą profilaktykę cukrzycy typu 2 i innych schorzeń przewlekłych. Ale to nie jedyny element profilaktyki, gdyż prawidłowa masa ciała nie zawsze stanowi gwarancję zdrowia. Kluczowe znaczenie ma odpowiedni tryb życia, ze szczególnym uwzględnieniem diety. Mowa zwłaszcza o ograniczeniu spożycia węglowodanów i wzbogaceniu diety o wartościowe źródła tłuszczów. Taka dieta sprzyja normalizacji poziomu glukozy i insuliny we krwi, hamowaniu przewlekłego stanu zapalnego, wspomaganiu funkcjonowania układu hormonalnego, odpornościowego, sercowo – naczyniowego czy nerwowego. A to bezpośrednio przekłada się na doskonały stan zdrowia i długowieczność.

Pozostałe teksty