Otyłość metaboliczna z prawidłową masą ciała MONW

Otyłość metaboliczna z prawidłową masą ciała MONW Kiedyś definicja otyłości była oczywista – wystarczyło jedynie zobaczyć odpowiednie wskazanie na wadze. Dziś pogląd na otyłość bardzo się zmienia – ani masa ciała, ani wskaźnik BMI nie wystarczają, aby rzetelnie ocenić fakt występowania otyłości. Dziś bowiem wiemy, że otyłość to nie tylko nadmiar kilogramów, ale także szereg zmian metabolicznych związanych z kumulacją tkanki tłuszczowej. Dlatego pojawiła się definicja otyłości metabolicznej z prawidłową masa ciała MONW (Metabolically Obese Normal Weight). Na czym polega to zaburzenie? I jak je rozpoznać?

Otyłość metaboliczna z prawidłową masą ciała

Tradycyjnie pojmowana definicja otyłości kiedyś dotyczyła masy ciała, potem pomiar wagi zastąpiony został wskaźnikiem BMI. Ta druga metoda określania otyłości była o tyle skuteczniejsza, że uwzględniała wzrost ciała. Wykorzystując wskaźnik BMI otyłość była stwierdzana wówczas, gdy wartość BMI przekraczała 25. Natomiast za wagę prawidłową uznawano BMI w przedziale 18,5 – 25. Okazuje się jednak, że coraz częściej osoby z wartością BMI uznawaną za prawidłową doświadcza zaburzeń metaboliczno – hormonalnych charakterystycznych dla otyłości. Wynika to zapewne z faktu, iż wymierne sposoby definiowania nadwagi czy otyłości mogą okazać się niewystarczające. Z tego względu Światowa Organizacja Zdrowia definiuje otyłość po prostu jako „nadmierną ilość tkanki tłuszczowej”. Taka definicja jest mało precyzyjna, ale oddaje istotę nadwagi czy otyłości – pod tym pojęciem kryje się bowiem szereg zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu.

U osób z otyłością metaboliczną z prawidłową masą ciała stwierdzany jest zazwyczaj miejscowy depozyt tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha. Tkanka tłuszczowa przekracza najczęściej 30% całkowitej masy ciała, przy jednoczesnym obniżeniu beztłuszczowej masy ciała (czyli masy mięśniowej). Kumulację tkanki tłuszczowej stwierdza się także w obrębie takich organów jak wątroba czy nerki. Taka trzewna tkanka tłuszczowa wykazuje wysoką aktywność wydzielniczą, stanowiąc źródło wielu aktywnych związków.

Jak ocenić, czy dotyczy nas problem otyłości metabolicznej? Bezpośrednie metody pomiaru ilości tkanki tłuszczowej obejmują badanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego. Otyłość metaboliczna stwierdzana jest wówczas, gdy objętość tkanki tłuszczowej u kobiet przekracza 100 cm², zaś u mężczyzn – 130 cm². Taka metoda pomiaru tkanki tłuszczowej nie jest oczywiście praktykowana na co dzień. Zastępowana jest ona analizą składu ciała metodą densytometrii przy użyciu podwójnej absorpcjometrii energii RTG, w połączeniu z pomiarami antropometrycznymi. Inna metoda to badanie bioimpedancji elektrycznej. Najtrafniej można rozpoznać otyłość metaboliczną MONW analizując parametry biochemiczne krwi – wystąpienie charakterystycznych zaburzeń potwierdza obecność otyłości metabolicznej i wynikających z niej nieprawidłowości. U osób dotkniętych tym problemem stwierdza się m. in.:

– insulinooporność
– nieprawidłowa tolerancja glukozy
– zaburzenia lipidogramu (wzrost poziomu trójglicerydów, spadek poziomu cholesterolu HDL)
– nadciśnienie

W roku 1989 zaproponowano system oceny MONW, obejmujący 22 cechy z przypisaną do każdej z nich punktacją. Uzyskanie co najmniej 7 punktów świadczy o zdiagnozowaniu otyłości metabolicznej. Wspomniana skala metaboliczna przedstawia się następująco:

– cukrzyca typu 2 – 4 pkt
– zaburzona tolerancja glukozy – 4 pkt
– cukrzyca ciążowa – 3 pkt
– podwyższona glikemia na czczo (100–125 mg/dl) – 2 pkt
– triglicerydy > 150 mg/dl, cholesterol frakcji HDL < 35 mg/dl – 3 pkt
– triglicerydy > 150 mg/dl – 2 pkt
– triglicerydy 100–150 mg/ dl – 1 pkt
– ciśnienie tętnicze > 140/90 mm Hg – 2 pkt
– ciśnienie tętnicze 125–140/85–90 mm Hg – 1 pkt
– zespół policystycznych jajników – 4 pkt
– choroba wieńcowa < 60. rż. – 3 pkt
– kwas moczowy > 8 mg/dl – 2 pkt
– występowanie cukrzycy typu 2 w rodzinie – 3 pkt
– hipertriglicerydemia – 3 pkt
– samoistne nadciśnienie tętnicze < 60. r. ż. – 2 pkt
– choroba wieńcowa w rodzinie < 60. r. ż. – 2 pkt
– niska masa urodzeniowa < 2,5 kg – 2 pkt
– obniżona aktywność fizyczna (< 90 min aerobowego wysiłku/tydz.) – 2 pkt
– zwiększenie masy ciała: Kobiety > 4, 8 lub 12 kg po 18. rż. – 1 do 3 pkt; mężczyźni > 4, 8 lub 12 kg po 21. r. ż. – 1 do 3 pkt
– BMI 23–25, 25–27 kg/m2 – 1 do 2 pkt
– Obwód talii: Kobiety 71,1–76,2/> 76,2 cm – 1 do 2 pkt; mężczyźni 86,3–91,4/91,4 cm – 1 do 2 pkt
– etniczne grupy wysokiego ryzyka – 1 do 3 pkt

(Ruderman N.B., Chisholm D., Pi-Synyer X., Schneider S.H.: The metabolically obese, normal weight individual — revisited. Diabetes 1998).

Dlaczego otyłość metaboliczna jest tak groźna dla zdrowia?

Kumulacja tkanki tłuszczowej w obrębie narządów wewnętrznych sprzyja rozwojowi insulinooporności i hiperinsulinemii. Ponadto zwiększa się wrażliwość na działanie amin katecholowych. W efekcie tych niekorzystnych zmian dochodzi do zaburzenia gospodarki węglowodanowej oraz tłuszczowej. Zmniejsza się wrażliwość komórek na działanie insuliny, zwiększa się poziom glukozy i insuliny we krwi, stymulowana jest wątrobowa synteza kwasów tłuszczowych oraz powstają aterogenne cząstki oxLDL. Wszystko to przyczynia się do większego ryzyka rozwoju licznych chorób przewlekłych:

– cukrzycy typu 2
– miażdżycy
– nadciśnienia
– choroby niedokrwiennej serca
– niealkoholowego stłuszczenia wątroby

Jak zapobiec rozwojowi MONW oraz jej powikłań? Wystarczy prowadzić zdrowy styl życia, obejmujący aktywność fizyczną, dietę niskowęglowodanową oraz rezygnację z używek. Warto ponadto wykonywać regularne badania, co może ułatwić jak najwcześniejsze rozpoznanie charakterystycznych zaburzeń towarzyszących otyłości metabolicznej.

Pozostałe teksty