Prewencja zespołu metabolicznego

Prewencja zespołu metabolicznego Zespół metaboliczny to kombinacja rozmaitych cech, zwiększających ryzyko rozwoju licznych chorób przewlekłych i przyspieszonego zgonu. Zespół metaboliczny (zespół X) rozwija się przede wszystkim w odpowiedzi na niezdrowy styl życia, zatem profilaktyka tego złożonego schorzenia zawsze obejmuje modyfikację swoich codziennych przyzwyczajeń. Istnieje kilka definicji zespołu metabolicznego, uwzględniających zróżnicowane kryteria diagnostyczne. Zawsze jednak wymieniane są takie kryteria jak otyłość, nadciśnienie, zaburzony lipidogram czy hiperglikemia.

Jak dochodzi do rozwoju zespołu metabolicznego?

Zespół metaboliczny to szereg zaburzeń metabolicznych, znacząco zwiększających ryzyko rozwoju takich chorób przewlekłych jak cukrzyca typu 2, choroby układu sercowo – naczyniowego, niealkoholowe stłuszczenie wątroby czy niepłodność. Zgodnie z najnowszymi wytycznymi z 2009 roku, opracowanymi przez Międzynarodową Federację Diabetologiczną, w celu zdiagnozowania zespołu metabolicznego konieczne jest stwierdzenie obecności następujących zaburzeń:

otyłość centralna, definiowana jako obwód pasa przekraczający 80 cm u kobiet i 94 cm u mężczyzn
nadciśnienie tętnicze (ciśnienie skurczowe powyżej 130 mmHg i/ lub rozkurczowe powyżej 85 mmHg)
hiperglikemia (poziom glukozy na czczo przekraczający 100 mg/ dl, czyli 5,6 mmol/ l)
poziom trójglicerydów przekraczający 150 mg/ dl, czyli 1,7 mmol/ l
poziom cholesterolu HDL u kobiet mniejszy niż 50 mg/ dl (1,3 mmol/ l), a u mężczyzn – poniżej 40 mg/ l (1 mmol/ l)

Jednym z najważniejszych czynników generujących rozwój zespołu metabolicznego jest otyłość. Nadmierna kumulacja tkanki tłuszczowej sprzyja rozwojowi insulinooporności, ponadto tłuszcz trzewny zaburza gospodarkę hormonalną oraz sprzyja pojawieniu się charakterystycznych zmian w lipidogramie. Zaburzenia lipidowe, hiperinsulinemia oraz oporność na insulinę powiązane są z rozwojem stłuszczenia wątroby czy nadciśnienia, co ostatecznie daje pełny obraz zespołu metabolicznego.

Rola diety w profilaktyce i leczeniu zespołu metabolicznego

Dieta mająca na celu zminimalizowanie ryzyka rozwoju zespołu metabolicznego powinna koncentrować się na kilku aspektach – utrzymaniu prawidłowej masy ciała, normalizacji lipidogramu i glikemii, zwiększenia wrażliwości komórek na działanie insuliny. Wszystkie te założenia można zrealizować przy pomocy jednego modelu żywienia – diety niskowęglowodanowej, w tym także ketogenicznej. Znaczne ograniczenie spożycia węglowodanów umożliwia stałe utrzymanie optymalnych wartości glikemii oraz zwiększa wrażliwość komórek na działanie insuliny. Normalizacja poziomu insuliny sprzyja wytworzeniu warunków, w których promowane są procesy spalania tkanki tłuszczowej. Dieta ketogeniczna wykazuje potencjał przeciwzapalny oraz redukuje stres oksydacyjny. Wszystkie te właściwości diety niskowęglowodanowej pozwalają jej na wyeliminowanie większości czynników ryzyka rozwoju zespołu metabolicznego.

Inne elementy profilaktyki zespołu metabolicznego

W celu zredukowania ryzyka rozwoju zespołu metabolicznego, a także wspomagania terapii jego składowych, warto pamiętać o regularnej aktywności fizycznej. Rola sportu w utrzymaniu zdrowia całego organizmu jest nie do przecenienie. Aktywność fizyczna pomaga utrzymać prawidłową masę ciała, ponadto zwiększa wrażliwość komórek na działanie insuliny, a także kompleksowo wspomaga funkcjonowanie układu sercowo – naczyniowego.

Kolejnym elementem profilaktyki zespołu metabolicznego może być zapewnienie optymalnego poziomu witaminy D. Niedobory tego związku kojarzone są z większym wystąpieniem takich składowych zespołu metabolicznego jak nadciśnienie, cukrzyca czy otyłość. W celu utrzymywania odpowiedniego poziomu witaminy D konieczna jest codzienna ekspozycja na słońce przez około kwadrans. Jeśli nie ma takiej możliwości – wówczas wskazana jest suplementacja. Oddziaływanie słońca na organizm nie sprowadza się wyłącznie do inicjowania skórnej syntezy witaminy D. W badaniach na zwierzętach wykazano kolejną, zaskakującą właściwość światła słonecznego. Okazało się, że ekspozycja na słońce sprzyja bezpośredniej stymulacji genu OPN3, warunkującego aktywowanie światłoczułych opsyn. Dzięki temu możliwe jest pobudzenie procesów lipolizy. Potwierdzenie obecności takiego mechanizmu także u ludzi mogłoby stanowić wskazanie do naturalnej światłoterapii jako formy profilaktyki zespołu metabolicznego.

Pozostałe teksty