Stopa cukrzycowa – groźne powikłanie cukrzycy

Stopa cukrzycowa – groźne powikłanie cukrzycy Cukrzyca to epidemia XXI wieku, która na całym świecie dotyka już ponad 400 milionów osób, przy czym wiele osób nie zdaje sobie sprawy z obecności choroby. Skala problemu jest ogromna – cukrzyca staje się jedną z najczęstszych przyczyn zgonów – co 6 sekund ktoś umiera z powodu cukrzycy lub jej powikłań. Jednym z poważniejszych powikłań cukrzycy jest tzw. zespół stopy cukrzycowej, którego konsekwencją może być nawet trwałe kalectwo. Rozwojowi stopy cukrzycowej można zapobiegać – konieczna jest jednak stała kontrola glikemii i utrzymywanie optymalnego poziomu glukozy we krwi, a także odpowiednia pielęgnacja i samokontrola stóp.

W jaki sposób dochodzi do rozwoju stopy cukrzycowej?

Pod pojęciem stopy cukrzycowej kryje się występowanie owrzodzeń, trudno gojących się ran, a także niedokrwienia tkanek. Takie zmiany w stopach są konsekwencją zarówno neuropatii cukrzycowej, czyli uszkodzenia nerwów obwodowych, jak i zaburzeń mikrokrążenia krwi. Z jednej strony dochodzi zatem do postępującego zaburzenia odżywienia i dotlenienia tkanek, zwłaszcza w kończynach. Z drugiej – polineuropatia obwodowa uniemożliwia niekiedy wczesne rozpoznanie toczącego się procesu chorobowego – gdyż chory ma zaburzenia czucia. A zmiany prowadzące do rozwoju stopy cukrzycowej bardzo często inicjowane są w obrębie tkanek głębokich, zatem nie są zauważalne gołym okiem. Jedynym sygnałem ostrzegawczym mógłby być ból, ale u osób cierpiących na cukrzycę odczucie bólu w stopie może być stłumione. Poza neuropatią cukrzycową oraz zwiększoną tendencją do zmian niedokrwiennych stopy, rozwojowi zespołu stopy cukrzycowej sprzyjają czynniki uszkadzające skórę – otarcia, noszenie zbyt ciasnych butów, zrogowaciały i pękający naskórek, nadmierna potliwość stóp. Nie bez znaczenia jest także spowolnione gojenie się ran u osób cierpiących na cukrzycę.

Jak rozpoznać, czy to stopa cukrzycowa?

Rozpoznanie stopy cukrzycowej bardzo często następuje na późnym etapie choroby, gdy zmiany w stopie są bardzo rozległe. Należy pamiętać, że niekorzystne zmiany w stopie rozwijają się stopniowo, na przestrzeni wielu tygodni. Pozornie niewielkie otarcie skóry może ewoluować w kierunku głębokiego owrzodzenia tkanek. I oczywiście takie rozległe zmiany zauważyć jest łatwo, ale uwagę należy zwrócić także na bardziej dyskretne symptomy, poprzedzające wystąpienie większych ran. Co powinno zaniepokoić? Oto lista najbardziej charakterystycznych objawów stopy cukrzycowej:

– pieczenie i mrowienie w stopie
– osłabienie czucia
– pękanie skóry
– zmiana koloru i struktury skóry
– ból odczuwalny w stopie
– deformacje paznokci

W przypadku neuropatycznego podłoża stopy cukrzycowej, zmiany owrzodzeniowe najczęściej zlokalizowane są na podeszwach stóp, zaś stopa cukrzycowa niedokrwienna dotyczy najczęściej powierzchni bocznych, grzbietowych bądź palców. W przebiegu stopy cukrzycowej może dojść do rozwoju:

– infekcji, najczęściej o podłożu bakteryjnym
– modzeli, czyli znacznego zgrubienia naskórka, zlokalizowanego najczęściej na podeszwie stopy
– owrzodzenia mogącego obejmować zarówno warstwę powierzchniową, jaki i tkanki głębokie
– artropatii neurogennej, czyli deformacji dotyczących kości i stawów.

Rozpoznanie stopy cukrzycowej wymaga badania podmiotowego w celu obserwacji widocznych gołym okiem zmian. Ale nie zawsze zmiany te są zauważalne, dlatego konieczne jest wykonanie badań klinicznych stopy:

– badania neurologicznego (ocena czucia nacisku, ocena czucia wibracji, temperatury, bólu, odruchów skokowych i kolanowych)
– badania naczyniowego
– badania mikrobiologicznego
– badania obrazowego kośćca stopy

Innowacyjną metodą diagnostyki jest termowizja, czyli zastosowanie kamery termowizyjnej w celu lokalizowania stanów zapalnych, zaburzeń ukrwienia oraz zmian neurologicznych. Innowacyjność metody polega na jej nieinwazyjnym charakterze, dokładności oraz możliwości diagnozowania zmian na bardzo wczesnym etapie, gdy brak jest jakichkolwiek objawów.

Profilaktyka zespołu stopy cukrzycowej

Leczenie zespołu stopy cukrzycowej uwarunkowane jest charakterem i rozległością zmian. Niekiedy wystarczy miejscowe stosowanie antybiotyków, stosowanie leków usprawniających krążenie krwi, leczenie chirurgiczne zmian. W skrajnych przypadkach konieczna może być amputacja stopy. Doskonałe efekty przynosi metoda stymulacji układu nerwowego na drodze nakłuć igłami akupunkturowymi, pod kontrola kamery termowizyjnej.
A jak zapobiegać rozwojowi stop cukrzycowej? Pierwszy element profilaktyki to samobadanie stóp oraz kontrolowanie stanu stóp u lekarza. Element drugi to jak najskuteczniejsze kontrolowanie stanu glikemii. Kontrolowanie poziomu cukru we krwi może odbywać się na drodze wykonywania samodzielnych pomiarów glukometrem, a także oznaczania poziomu glikemii na czczo i glikemii przygodnej w laboratorium. Ponadto konieczne jest oznaczanie poziomu hemoglobiny glikowanej we krwi (HbA1c), która odzwierciedla poziom wyrównania glikemii w ostatnich 6 tygodniach. A utrzymaniu prawidłowego poziomu glukozy we krwi sprzyja przede wszystkim odpowiednia dieta, ograniczająca spożycie węglowodanów i dostarczająca większych ilości tłuszczów, a także regularna aktywność fizyczna.

Pozostałe teksty