Szczepionka przeciwko cukrzycy – przyszłość w terapii cukrzycy?

Szczepionka przeciwko cukrzycy - przyszłość w terapii cukrzycy Cukrzyca to grupa schorzeń przebiegających z zaburzeniem poziomu glikemii we krwi. Hiperglikemia, czyli zbyt wysoki poziom glukozy wynika z niedoboru insuliny, która nie jest syntetyzowana w wystarczających ilościach przez trzustkę. Drugi mechanizm rozwoju cukrzycy zakłada rozwój insulinooporności, czyli brak wrażliwości komórek na działanie insuliny. A to sprawia, że glukoza nie jest wykorzystywana jako źródło energii. Utrzymująca się hiperglikemia prowadzi do nadmiernej aktywacji trzustki do wydzielania insuliny, co ostatecznie skutkuje uszkodzeniem komórek trzustki.

Obecnie cukrzyca uznawana jest za chorobę cywilizacyjną i zyskuje miano prawdziwej epidemii. Na świecie liczba chorych sięga 400 milionów i w większości są to przypadki cukrzycy typu 2, czyli postaci choroby rozwijającej się na podłożu insulinooporności. Znacznie rzadziej diagnozowana jest cukrzyca typu 1, czyli schorzenie autoimmunologiczne, w przebiegu którego autoprzeciwciała niszczą komórki trzustkowe. Terapia każdego rodzaju cukrzycy ma charakter ciągły i wymaga stosowania leków, a także wprowadzenia zmian w stylu życia. Nie dziwi zatem, że stale poszukiwane są skuteczne i nowoczesne metody terapii, które pomogłyby zredukować objawy choroby oraz zminimalizować występowanie groźnych powikłań cukrzycy. Ostatnie lata obfitują w badania kliniczne, mające na celu ocenę skuteczności innowacyjnych terapii cukrzycy, zwłaszcza cukrzycy typu 1. Jakich?

Szczepionka na cukrzycę – czy to możliwe?

Osoby chorujące na cukrzycę typu 1 cierpią na niedobór insuliny, spowodowany niewydolnością wydzielniczą trzustki. Konieczne jest wówczas przyjmowanie insuliny w postaci zastrzyków. Cukrzyca typu 1 jest chorobą nieuleczalną, o przewlekłym charakterze. Być może dla osób chorych na cukrzycę typu 1 pojawi się jednak nadzieja – jeśli nie na uleczenie choroby, to chociaż na unowocześnienie terapii i uczynienie jej mniej uciążliwą. A taką nadzieję dają badania nad szczepionkami. Testowane są różne typy szczepionek na cukrzycę, różniące się mechanizmem działania. Jedną z nich jest po prostu insulina podawana doustnie w formie kapsułki. Skuteczność szczepionki testowana była m. in. w Dziecięcym Szpitalu Klinicznym w Warszawie, gdzie dzieciom zagrożonym rozwojem cukrzycy typu 1 podano insulinę. Zamysłem stosowania szczepionki jest uwrażliwienie układu odpornościowego dzieci, które są genetycznie obciążone rozwojem cukrzycy typu 1. Wówczas istnieje szansa, że układ immunologiczny będzie rozpoznawał cząsteczkę cukrzycy i nie będzie syntetyzował autoprzeciwciał przeciwko komórkom beta trzustki. Nie jest to oczywiście szczepionka w pełnym rozumieniu tego słowa, daje jednak nadzieję na zapobieganie rozwojowi choroby przewlekłej. Czas pokaże, czy takie postępowanie jest skuteczne.

Kolejną propozycją szczepionki jest zastosowanie limfocytów T regulatorowych, które stanowią niewielki odsetek puli limfocytów w organizmie. Limfocyty te syntetyzowane są w grasicy i odpowiedzialne są za tłumienie reakcji autoimmunologicznych. Podając limfocyty Treg osobom we wczesnych stadiach cukrzycy typu 1 spowalnia postęp choroby i umożliwia zmniejszenie dawek stosowanej insuliny, a nawet rezygnację z takiej formy farmakoterapii. Dotychczas taką szczepionkę podano grupie 30 małych dzieci. Wysoka skuteczność terapii nie podlega wątpliwości, ograniczeniem są jednak umiarkowane możliwości pozyskiwania komórek T regulatorowych.

Kolejną szczepionką poddawaną testom klinicznym jest… szczepionka BCG przeciwko gruźlicy. Badanie skuteczności takiej szczepionki przeprowadzono na grupie 9 chorych na cukrzycę typu 1, którym podano szczepionkę BCG, stosując dwie dawki w odstępach 4 tygodni. Czas utrzymywania się działania szczepionki sięgał 5 – 8 lat, a działanie to sprowadzało się do spadku poziomu hemoglobiny glikowanej nawet o 18%. Jak to możliwe? Podanie szczepionki przeciwko gruźlicy prowadzi do zwiększenia liczby limfocytów oraz syntezy czynnika martwicy nowotworów TNF – alfa, co hamuje nasilenie procesów autoimmunologicznych. Ogranicza to niepożądany wpływ autoprzeciwciał przeciwko wysepkom trzustki syntetyzującym insulinę. Możliwy jest jeszcze jeden mechanizm działania takiej szczepionki – zwiększenie zużycia glukozy przez aktywowane limfocyty, co przyczynia się do normalizacji poziomu glukozy we krwi.

Pozostałe teksty