W ostatnich latach wiele mówi się o epidemii otyłości; wiadomo także, że nadmierna masa ciała wpływa negatywnie na nasze zdrowie. Odbiciem niekorzystnych zmian w organizmie jest pojawienie się tzw. zespołu metabolicznego. Warto poznać, czym jest zespół metaboliczny i w jaki sposób można mu zapobiec.
Zespół metaboliczny określany jest jako współwystępowanie czynników ryzyka pochodzenia metabolicznego. Wspomniane czynniki ryzyka mogą prowadzić do rozwoju wielu chorób przewlekłych, w tym cukrzycy typu 2 czy chorób układu sercowo – naczyniowego. Podstawowe kryteria pozwalające rozpoznać zespół metaboliczny to:
– otyłość typu brzusznego (obwód pasa powyżej 88 cm u kobiet i 94 cm u mężczyzn)
– wysoki poziom trójglicerydów we krwi
– niski poziom cholesterolu HDL
– wysoki poziom glukozy na czczo
– podwyższone ciśnienie tętnicze krwi
A jak dochodzi do rozwoju zespołu metabolicznego? Tak jak w przypadku większości chorób cywilizacyjnych, kluczowe znaczenie ma niezdrowy tryb życia. Podstawowymi przyczynami zespołu metabolicznego jest nadmierna masa ciała, siedzący tryb życia oraz źle zbilansowana dieta. Czynniki te generują insulinooporność, czyli zmniejszoną wrażliwość tkanek na działanie insuliny. W przebiegu tego zaburzenia trzustka pracuje prawidłowo, reagując wyrzutem insuliny po spożyciu węglowodanów. Jednak komórki nie pozyskują glukozy jako źródła energii – a to prowadzi do podwyższenia poziomu glukozy we krwi, a także hiperinsulinemii. Zbyt wysoki poziom insuliny we krwi sprzyja uszkodzeniu ścian naczyń krwionośnych i rozwojowi zmian miażdżycowych, a także przyrostowi tkanki tłuszczowej i pojawieniu się wielu powikłań zdrowotnych otyłości.
Pamiętasz wymienione przed momentem kryteria zespołu metabolicznego? Do rozpoznania tego schorzenia wystarczą trzy z pięciu punktów. Zespół metaboliczny nie jest zatem tożsamy z nadmierną masa ciała. Coraz częściej bywa tak, że na zespół metaboliczny chorują osoby o prawidłowej masie ciała. Dlatego ważne jest regularne wykonywanie podstawowych badań profilaktycznych – poziomu glukozy i insuliny we krwi, lipidogramu, pomiaru ciśnienia krwi.
Profilaktyka, jak i leczenie zespołu metabolicznego sprowadzają się do zmiany trybu życia. Podstawą jest dieta – powinna ona prowadzić do normalizacji masy ciała, a także wpływać pozytywnie na gospodarkę węglowodanowo – lipidową. Podstawą takiej diety jest ograniczenie spożywania węglowodanów, bo to właśnie ten składnik diety odpowiada za epidemię insulinooporności. Ograniczenie węglowodanów dotyczy zarówno węglowodanów prostych, jak i złożonych. Wskazane jest zastąpienie ich tłuszczami. Dieta oparta na tłuszczach doskonale normalizuje poziom glukozy i insuliny we krwi, a także zwiększa wrażliwość komórek na działanie insuliny. Co więcej – tłuszcze wspomagają odchudzanie. Z diety wyeliminować należy:
– cukry pod każdą postacią
– słodzone napoje
– fast foody
– żywność przetworzoną
– sól
– słone przekąski
– alkohol
Bardzo ważną rolę odgrywa także trening – już pojedyncza sesja ćwiczeń fizycznych pozytywnie wpływa na insulinowrażliwość. A optymalna częstotliwość treningów to minimum trzy razy w tygodniu po 30 minut. Ważne jest ponadto unikanie stresu, a także optymalna ilość snu – około 7 – 8 godzin na dobę.